endoprotezoplastyka stawu biodrowego, znana również jako alloplastyka biodra, to zabieg chirurgiczny polegający na zastąpieniu uszkodzonego stawu biodrowego sztucznym implantem, zwanym endoprotezą. Operacja ta ma na celu przywrócenie funkcji stawu, eliminację bólu oraz poprawę jakości życia pacjenta.
Anatomia stawu biodrowego
Staw biodrowy jest jednym z największych stawów w organizmie człowieka. Tworzą go:
- Głowa kości udowej – kulisty koniec kości udowej
- Panewka stawu biodrowego – wgłębienie w kości miednicznej, w którym osadzona jest głowa kości udowej
Staw ten umożliwia szeroki zakres ruchów, takich jak zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie oraz rotację.
Wskazania do endoprotezoplastyki biodra
Zabieg endoprotezoplastyki jest zalecany pacjentom z:
- Zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stawu biodrowego – prowadzącą do przewlekłego bólu i ograniczenia ruchomości
- Reumatoidalnym zapaleniem stawów – powodującym destrukcję stawu
- Martwicą jałową głowy kości udowej – skutkującą obumieraniem tkanki kostnej
- Złamaniami szyjki kości udowej – zwłaszcza u osób starszych
- Dysplazją stawu biodrowego – wrodzonymi nieprawidłowościami anatomicznymi
Decyzja o przeprowadzeniu operacji jest podejmowana po wyczerpaniu metod leczenia zachowawczego, takich jak farmakoterapia czy fizjoterapia.
Rodzaje endoprotez biodra
Wyróżnia się dwa główne typy endoprotez:
- Endoproteza cementowa – mocowana za pomocą specjalnego cementu kostnego, zalecana często dla osób starszych
- Endoproteza bezcementowa – implant osadzany bez użycia cementu, przeznaczony głównie dla młodszych, bardziej aktywnych pacjentów
Wybór odpowiedniego rodzaju protezy zależy od wieku, poziomu aktywności oraz stanu zdrowia pacjenta.
Przebieg operacji endoprotezoplastyki biodra
Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynówkowym i trwa zazwyczaj od 1 do 2 godzin. Podczas operacji chirurg usuwa uszkodzone elementy stawu biodrowego i zastępuje je komponentami protezy:
- Panewką
- Głową endoprotezy
- Trzpieniem
Po zakończeniu procedury rana jest zamykana, a pacjent przewożony na oddział pooperacyjny.
Rehabilitacja po endoprotezoplastyce biodra
Rehabilitacja rozpoczyna się już w pierwszej dobie po operacji i obejmuje:
- Ćwiczenia oddechowe – zapobiegające powikłaniom płucnym
- Ćwiczenia izometryczne – wzmacniające mięśnie kończyny operowanej
- Naukę chodzenia z pomocą balkonika lub kul – stopniowe obciążanie operowanej kończyny
Celem rehabilitacji jest przywrócenie pełnej funkcji stawu, poprawa siły mięśniowej oraz nauka prawidłowych wzorców ruchowych.
Możliwe powikłania po endoprotezoplastyce biodra
Choć zabieg jest uznawany za bezpieczny, mogą wystąpić pewne powikłania, takie jak:
- Infekcje – zakażenie wokół implantu
- Zakrzepica żył głębokich – powstawanie skrzeplin w żyłach kończyn dolnych
- Zwichnięcie endoprotezy – przemieszczenie się komponentów protezy
- Obluzowanie implantu – prowadzące do bólu i konieczności reoperacji
Regularne wizyty kontrolne oraz przestrzeganie zaleceń lekarza i fizjoterapeuty minimalizują ryzyko wystąpienia powikłań.
Zalecenia pooperacyjne dla pacjentów
Po wypisie ze szpitala pacjent powinien
- Unikać ruchów mogących prowadzić do zwichnięcia protezy, takich jak nadmierne zginanie stawu biodrowego
- Regularnie wykonywać zalecone ćwiczenia rehabilitacyjne
- Stosować środki przeciwzakrzepowe zgodnie z zaleceniami
- Utrzymywać prawidłową masę ciała, aby nie obciążać stawu